Sinan Eren

 

Hayatımıza robotlar gireli uzun zaman oluyor. Artık robotların da yeni bilgi öğrenmeye, ve öğrendikleri bilgileri insan kontrolü olmadan yorumlayıp işlediği bir çağa adım atmaktayız. Sadece MIT?de olmamakla beraber, Amerika?nın başka yerlerinde ve dünyanın başka bir çok yerinde araştırmacılar öğrenen robotlar üzerine ciddi çalışmalar yürütüyorlar. İşte MIT’de gördüklerimden bazıları…

Erik the Red

Leslie Pack Kaelbling MIT?de otonom robot dizayn eden bie bilgisayar uzmanı ve öğretim görevlisi. Onun ve meslektaşlarınnın çalıştıkları alanlardan biri de adını Grönland?ın ilk kaşiflerinden alan ?Erik the Red?. Erik etrafına yolladığı sinyalleri (sonar, lazer ve sensör kullanarak) yorumlayarak yolunu kendi keşfederek ilerliyor-yürüyor. Örneğin bir koridorun sonunda duvar ile karşılaşan Erik, duvara çarpınca oradan geçemeyeceğini anlıyor ve önceden programlanmış robotlardan farkını böylelikle kanıtlamış oluyor. Gelin Kaelbling?in Erik ve robot dizaynı için dediklerine kulak verelim: ?Bizim amacımız robota sadece yolunda ilerletmek değil, fakat bu süreç robotların öğrenme ve düşünme yetilerini test etmemiz için iyi bir alan. Ne de olsa insan robota her durumda ne yapacağını söyleyemez. Pratik olsaydı ben de robotu yapmamı istediğim görevi yaptırtmak için direk olarak programlayabilirdim. Ama önemli olan robotun kendi cevaplarını bulabilmesi. Biz de bu durumda robot için ‘reinforcement learning’ yöntemini kullanıyoruz. Robotu ne yapmak istediğimizi açıklamak yerine onun ne zaman iyi ne zaman kötü yaptığını söylüyoruz. Robotların günümüzde etkili bir şekilde çalışmaları için dünyadaki hayatın nasıl olduğunu öğrenip, öğrendiklerini yaptıklarının sonuçlarını düşünmek için kullanmaları lazım?. Artık robotların daha önce bilgilendirilmedikleri konularda kendilerinin öğrenip duruma adapte oldukları bir çağa girmekteyiz. Şimdilik Kaelbling ve meslektaşları robotların öğrenme hızları ve verimlilikleri üzerine gelişme kaydetmektedirler.

Kismet

İsmini Türkçe ?Kısmet? kelimesinden esinlenen araştırmacılar dünyanın ilk ?sosyal? robotunu icat ettiler. Şimdilik sadece boyun ve yüzden oluşan Kismet insanlarla iletişim kurmak için insan benzeri mimikler kullanıyor. Kismet son derece karışık bir makine: 15 farklı bilgisayar tarafından yönetiliyor, ayrıca 21 motorun aynı anda çalışması sayesinde ?yaşıyor?. Araştırmayı Cynthia Breazeal robotların insanlarla iletişim kurabilmeleri ve akıllı olmaları için sosyal olmaları gerektiğini düşünüyor. Kismet?de bu yolda atılan çok önemli bir adım?

MIT?de yapılmış araştırmalardan bir tanesi de ayak protezi üzerine. Fakat kullanıcı için pek de rahat olmayabilen pasif protezlerden aksine bu protezler kendilerini ilerledikleri zemine uyarlıyor. Protez kullanıcıya bağlandıktan sonra sensörlerden aldığı bilgileri mikroişlemciye yollayarak kişinin nasıl yürüdüğünü tespit ediyor ve kendini ona göre adapte ediyor.

 

KIYAMET SENARYOLARI ve BİLİNMEYEN GELECEK

Yapay zeka dendiğinde belki de akla gelen ilk şey robotların insanlardan bile daha zeki bir dereceye varıp dünyayı ele geçirdikleri kıyamet senaryolarıdır. Günümüzdeki tartışmalarda kimi insan: ?İnsan beyni milyarlarca nöronun etkileşiminden oluşuyor, hiçbir bilgisayar insanı taklit edecek zekaya ulaşamaz? derken kimi de: ?Bugün bu mümkün olmasa da bundan 15-20 sene sonraki teknolojiyle olabilir? diyor. Nanoteknolojiyle ise bilgisayar çiplerinin küçülerek çok daha etkili olmaya başladığı ise yabana atılamayacak önemli bir gerçek.

 

Akla hemen kötü sonuçlar gelse de yapay zekanın ve robotların hayat kolaylaştıran, yararlı kullanım alanları mevcuttur. Teknolojinin şu anki noktasında bize sunulan bilgiler yapay zekanın insansı robotlar üzerinde kullanılmaya başlandığını göstermektedir.Robotların giderek insan gücünün yerini aldığı günümüzde acaba insansı robotların ortaya çıkmasıyla toplumda nasıl değişiklikler ortaya çıkacaktır? Bilginin bir yerden başka bir yere hızla aktığı ve gelişmelerle de ağların çok daha hızlı kurulacağı düşünülürse giderek dünyaya açılan devletler üniter-devlet yapılarında nasıl değişikliklere imza atacaklardır? Ve tabi bunun gibi bir çok soru beraberinde getirilebilir.

Teknolojileri sadece fonksiyonlarıyla ele almak yanlıştır. Bu noktada esas önemli olan teknolojik gelişmelerin insan psikolojisi başta olmak üzere, sosyal, politik ve ekonomik alanlarda inanılmaz derecelere varan sonuçları olduğudur. Bugün yapay zekanın getirdiklerinden sağlık, otomotiv, bankacılık, finans ve daha bir çok alanda yararlanmaktayız. İleride ise yatırımların hangi alanlara daha çok yapılacağı ve bunun nasıl sonuç doğuracağını bilemeyiz. Tek bildiğimiz hayatlarımızın ister istemez yeni teknolojilere adapte olduğu ve teknolojiyle beraber tarihin yazıldığı?